Over wat we niet weten (26/04/2021: wordt vervolgd)

Luc Bonneux

De cruciale vragen worden zelden gesteld, wat we niet weten wordt vaak vervangen door straffe stellingen en wilde speculaties van zowel deskundigen als toogvirologen. Een overzicht over wat we zullen moeten weten als we ook maar iets willen voorspellen (er is overlap):

Wat is de reden waarom de ene doodziek wordt, en de andere geen symptoom ervaart? Risicostatus van gastheer of infectieuze dosis is onvoldoende verklaring. Hoofdreden lijkt de immunologische respons van de gastheer te zijn, maar wat we moeten meten om die te voorspellen weten we niet.

Hoeveel immuniteit is voldoende, en hoe meten we dat? We weten niet wat we juist moeten weten, hoe dat te meten en hoe dat te interpreteren.

Re-infecties na een doorgemaakte ziekte en na vaccinatie. Wordt dit corona-virus een goedaardige seizoensziekte met frequente maar onschadelijke re-infectie?  Of krijgen we steeds nieuwe uitbraken met nieuwe varianten die voortdurend surveillance en revaccinatie vergen? Dat weten we niet.

Hoe lang duurt immuniteit na infectie of vaccinatie? Dat weten we niet. Het is goed mogelijk dat immuniteit tegen ernstige gevolgen veel langer zal duren dan tegen goedaardige infecties. Maar dat weten we niet.

Varianten verschijnen met toenemende infectiviteit en verminderde effectiviteit van bestaande vaccins. Wat zal het effect zijn van deze bestaande en nieuwe varianten op de wereldwijde vaccinatie inspanning? Dat weten we niet.

Wat is long covid (lange termijngevolgen van een covid infectie), wie krijgt het en hoe kunnen we dat behandelen? Misschien leert long covid ons wat over het chronische vermoeidheidssyndroom – maar de afgelopen vijftig jaar suggereert dat we daar niet te optimistisch over mogen zijn.

Wat is de rol van kinderen? Hoe gemakkelijk kunnen kinderen een infectie krijgen en weer doorgeven? Hebben niet gevaccineerde kinderen een rol in het onderhouden van een endemische aanwezigheid van het virus? Dat weten we niet.

Vormen geïnfecteerde mensen zonder symptomen een gevaar? Het is bekend dat mensen virus kunnen afscheiden en doorgeven voor ze ziek worden (pre-symptomatisch). Maar geldt dat ook voor mensen die nooit enig symptoom ontwikkelen? Dat weten we niet.

Hoe gaat het virus reageren op toenemende immuniteit door infecties en vaccinaties? Gaat het mutaties vinden om deze te ontlopen? Lopen we dus komende herfst risico op nieuwe golven – van virussen en van vaccinaties? Dat weten we niet.

Wat maakt iemand of iets een “superspreader” of een “superspreading event”? Ongeveer 20% van de mensen veroorzaakt 80% van de infecties. Hoe we hen kunnen herkennen, weten we niet.

Social distancing (de anderhalve metermaatschappij) had effect, maar aan een immense menselijke, economische en financiële kost. Welke maatregelen waren effectief? Welke waren kosten-effectief, dit is, welke maatregelen hadden het meeste effect bij geringe kosten? Dat weten we niet.

 Lockdownknuffelaars

 

Tegenover de versoepelbrigade staat de lockdownknuffelaar. De lockdownknuffelaar minacht democratie, parlement en rechtstaat. Hij verkiest een autoritair bestuur met aan het hoofd een charismatische leider om de gezondheidscrisis te lijf te gaan. 

Het doel van deze definitie is om het debat te vergemakkelijken door te wijzen op extremen. Over de beleidskeuzen van de aanhanger van een streng beleid (“lockdownknuffelaar”) valt ook het een en ander te zeggen. Door te schermen met volksgezondheid verheffen ze zich boven kritiek.

Profiel van een lockdownknuffelaar

De  lockdownknuffelaar kan gemakkelijk thuis werken.

-      Hij is een lid van de middenklasse, zelden jonger dan 40 of ouder dan 65 jaar.

-      Hij heeft geen jonge kinderen.

-      Hij heeft een vast inkomen, onafhankelijk van de coronacrisis.

 Doelstellingen van de lockdownknuffelaar

-      Het enige mogelijke beleid (buiten vaccinatie) is het virus doen verdwijnen door alle contact te verhinderen. Geen risico op besmetting is het enig haalbare doel.

-      Lockdowns moeten streng worden gehandhaafd door de politie tot er geen virusoverdracht is, ook al duurt dat maanden.

-      Wetenschap gaat boven politiek. Deskundigen moeten het beleid bepalen.

-      Democratie en rechtsstaat moeten wijken voor de gezondheidscrisis. Parlement en partijen geven voorrang geven aan deskundigen.

-      De natie heeft voorrang boven het individu. Jongeren lopen zelf geen risico, maar kunnen het virus overdragen. Ze moeten daarom streng ingeperkt worden met harde repressie.

-      Mensenrechten worden opgeschort wegens de gezondheidscrisis. Dit geldt vooral voor kinderrechten en rechten van kinderen en jongeren op onderwijs.

Waarom mensen met gebroken benen ook (kunnen) worden geteld als covid-19.

 

Het doel van deze tellingen is niet epidemiologisch (tellen van vastgestelde diagnoses) - dan zou je de diagnose na opname tellen - maar het tellen van bezette bedden en zorgbehoefte.

 

1- Ziekte en opname voor ziekte is een multifactorieel proces – een oude dame met covid-19 valt ,verward door hoge koorts, en breekt haar heup door die val. Die belandt op de covid afdeling, wordt geteld als covid, terwijl de hoofddiagnose bij opname geregisteerd wordt als heupbreuk.

 

2- Een diagnose is een proces: voor (epidemiologische) registratiedoeleinden wordt de hoofddiagnose geregistreerd na opname. Je kan immers worden opgenomen, verdacht voor een maagzweer, maar op de hartafdeling belanden met een acuut hartinfarct (je zou niet de eerste zijn). Dan is de hoofddiagnose hartinfarct. Bij een vergelijkbare strategie bij covid-19 zouden diagnoses weken "laggen" na opname.

 

3- Maar het doel is niet het tellen van covid-19 maar het tellen van door covid-19 bezette bedden. Je wordt covid geregistreerd als je bij opname een isolatiebed voor covid bezet. En je dus positief hebt getest of verdacht wordt en nog wacht op de test. Is die test negatief, dan verdwijn je uit dat bed, uit de registratie en uit de telling. Je wil je isolatiebedden, bezet voor covid-19, tellen. Dat bed mag immers niet worden vrijgegeven, verpleging moet beschermd verzorgen. Bij infectie en ziekte overleed zowat 1% van verpleging en artsen “in the line of duty”: dat is niet weinig.

 

4- Er worden dus covidbedden bezet door mensen die niet als hoofdoorzaak covid19 hebben. Bij een gecompliceerde appendicitis en een PCR+ beland je in een IC covid bed en wordt je ook als covid geteld: je belandt in een isolatiebed en je wordt beschermd verzorgd.  Voor de IC is dat geteld en geregistreerd (in NL): naar gelang de stand van de pandemie (veel of weinig), wordt 5 tot 10% van de IC opgenomen mensen geteld als covid, terwijl ze niet worden verzorgd voor covid19. Maar ze moeten wel beschermd worden verpleegd!

 

Het beslag op de zorg is de kern van de telling. Als mr een (gecompliceerde) beenbreuk heeft opgelopen omdat hij Nederlander is en het ijs op moest op dunne metalen dingen onder de voeten (schaatsen), en daarbij ook PCR positief test, belandt hij op een covid-afdeling en wordt hij geteld. Mr belandt in een isolatiebed, de verpleging stapt er binnen verpakt als marsvrouwtje en mr kan slechts veilig worden verzorgd met veel voorzorgsmaatregelen. Hij hoeft niet ziek te zijn, de test kan vals positief zijn, maar je bent niet goed wijs als je hem gaat verzorgen zonder veiligheidsmaatregelen.

 

Er worden noodzakelijkerwijze meer mensen opgenomen met covid-19 en geteld dan dat er worden opgenomen voor covid-19. Bij het uitdoven van de epidemie lost dat zichzelf op.

Technische opmerkingen op de blog van Doshi

 Over het artikel op de blog van Doshi

Luc Bonneux, zondag 10 januari 2021

 https://blogs.bmj.com/bmj/2021/01/04/peter-doshi-pfizer-and-modernas-95-effective-vaccines-we-need-more-details-and-the-raw-data/

Peter Doshi is een intellectueel bloedbroeder. Wat Doshi schrijft op zijn blog, is niet peer reviewed, niet gedekt door de BMJ en schrijft hij op eigen verantwoordelijkheid. De punten die hij aanbrengt zijn belangrijk, maar ver van een reden om beide artikels (over Pfizer en Modernavaccins) af te wijzen. Dat vraagt hij overigens nergens. Een volledige publicatie over alle data gaat ver buiten de publicatiemogelijkheden van een tijdschrift. Hij vraagt wel om alle data in te kijken, een vraag die ik ondersteun.

Doshi maakt een grove fout door te spreken van “symptomatic covid-19 that were not PCR confirmed”. Als ze niet bevestigd zijn door PCR, zijn ze geen covid-19. De definitie van casus in beide protocols is vergelijkbaar: bij één (Pfizer) of twéé (Moderna) symptomen worden mensen PCR getest en casus gelabeled als die test positief is. Er bestaat niet zoiets als een “verdachte covid19” met een negatieve test (tenzij in ziekenhuizen). De symptomen zijn heel aspecifiek, en kunnen worden veroorzaakt door een brede groep van goedaardige virale aandoeningen. Wat wel een probleem is, is vermeld door Doshi maar is het tegendeel van wat hij suggereert. Er is een onevenwicht is tussen vaccin en controlegroep: je verwacht nul komma nul effectiviteit van het vaccin tegen alles wat geen covid-19 is. Waarom in de vaccinatiegroep minder verdachte covid-19 was, daar moeten we ooit achter komen.

Als Doshi oproept tot een gecombineerd eindpunt (verdacht plus bevestigd) verlaat hij het oorspronkelijke studieprotocol. Dat mag, maar het is een andere studie. Het zou heel ver gaan om dit te eisen – het vaccin wordt enkel geacht werkzaam te zijn tegen covid-19, niet tegen een wolk goedaardige verkoudheidvirussen. De huidige opzet is een nested case control in een trial (die nog een paar jaar loopt): dat geeft het snelste resultaat, gegeven de case definitie. Maar het leert niets over besmettelijkheid: daar is het wachten op meer tijd en meer onderzoek.  De trials leren ook nog niets over ernstige covid-19, omdat er daar te weinig van zijn. Ook daarvoor is het wachten op langere observatieduren. Dat de studies deze vele verkoudheden niet vermelden: ze vermelden ook geen verstuikte voeten, geschaafde knieën of stijve nekken. Dit is buiten protocol. Tenzij Doshi argumenten heeft voor veel vals negatieve covid-testen, maar die vind ik niet. De aantallen negatieve testen zijn ver van onverwacht, zeker niet “tussen de twee golven”, toen de pandemie nog op een redelijk laag pitje stond. Op basis van de huidige resultaten mogen beide vaccins beweren dat ze PCR-positieve symptomatische covid-19 verhinderen. Niet meer, niet minder.

Doshi heeft gelijk over de verschillende aantallen personen die uit de Pfizer trial (niet de Moderna trial) zijn gegooid, meer bij gevaccineerde dan bij niet gevaccineerde personen. Daar mag/moet Pfizer de data van aanleveren: het is een klassieke truc om data op te leuken.

Doshi maakt zich zorgen over het gebrek aan blindering bij gevaccineerden. Het lijkt me ver gezocht. Wil je dat voorkomen, moet je actieve placebo’s geven (placebo met bijwerkingen, bvb atropine subcutaan). Op dergelijke aantallen ga je toch een ethische commissie van het nut daarvan moeten overtuigen. Doshi zou dan toch meer moeite moeten doen om ons ervan te overtuigen dat dat een effect heeft op de case detectie. Gaan mensen met vaccin bijwerkingen minder symptomen aangeven? Of gaan onderzoekers stiekem vragen naar die bijwerkingen en dan geen test doen bij symptomen? Het is gebruikelijk dat er een commissie is die de casussen “goedkeurt” – die was onafhankelijk bij Moderna, niet bij Pfizer. Ik zou daar ook niet echt van wakker liggen.  Mensen geven zelf symptomen aan om zich te laten testen, de PCR test is positief of negatief. De commissie gaat daar toch niet veel aan veranderen.

Er waren vrij veel (8) mensen met symptomen met positieve PCR en een voorbije geschiedenis van covid19. Wat betekent dat? Dat kan zijn dat herinfectie veel gebeurt en leidt tot weinig symptomatische ziekte, of dat de PCR vals positief zijn. Dat is een bekend probleem bij lage incidentie. Het zou enkel de gemeten effectiviteit verzwakken.

Conclusie:

Ik ondersteun de vraag van Doshi om alle data vrij te geven. Er moet meer duidelijkheid worden verschaft op de exclusies in de Pfizer trial, en waarom die niet in evenwicht zijn in beide armen. De andere opmerkingen lijken me niet terecht of een detail dat de resultaten niet verandert.

 

 

Over mRNA vaccins

 reactie op https://www.blckbx.tv/videos/massa-vaccinatie-onnodig-en-roekeloos

Over mRNA vaccins

Luc Bonneux, zondag 10 januari 2021

 

Tsjah - de wereld is soms toch een beetje gek geworden.

 

Waarom deze Schetters dit doet is me niet erg duidelijk: hij zit op een hele andere tak van de vaccinatiesport. Het maken van vaccin volgens de klassieke methode die hij gebruikt kan (men is daar ook mee bezig) maar dan duurt het wel nog enige jaren vooraleer er voldoende vaccin is voor de hele wereld. Dat is het probleem geweest van deze methode, dat het omslachtig en tijdrovend was om grote hoeveelheden te maken. Bovendien zit er van alles in dat problemen kan geven (en ook heeft gegeven). Van daar ook de beruchte pandemische griepvaccins, die moesten toestaan om met minder vaccin meer mensen te vaccineren. In tegenstelling tot de mRNA vaccins waren die niet getest als nieuw vaccin, en nooit goedgekeurd door de FDA. Ze hebben aanleiding gegeven tot narcolepsie, gelukkig een zeer zeldzame aandoening. 

Andrew Wakefield: dat is deze man https://nl.wikipedia.org/wiki/Andrew_Wakefield. Ik was bepaald geschokt dat deze misdadige antivaxer werd geciteerd. Dit is een medische Trump. Wie deze man citeert, zet zich buiten het rijk van de ordentelijke wetenschapsbeoefening. 

 DNA codeert mRNA om op de ribosomen eiwitten te maken, hier "kroon"eiwitten die het coronavirus toestaan binnen te dringen in het lichaam. Die krooneiwitten lokken de immuunrespons uit, en maken zo antilichamen tegen deze eiwitten zodat het coronavirus niet meer binnen kan dringen. mRNA kan geen DNA maken, tenzij het een retrovirus is (voorbeeld HIV): dat heeft daartoe ook RNA dat codeert voor eiwitten die RNA kunnen vertalen in DNA (reverse transscriptase) en inbouwen (integrase) met sequenties in dat gecodeerde DNA die toestaan dat dat retrovirale vertaalde DNA wordt ingebouwd in het DNA van de gastheer. Hoe retrovirusen werken vindt u hier: https://nl.wikipedia.org/wiki/Retroviridae. Als u denkt dat vaccin mRNA dit ook kan: geef dan maar aan hoe. Met genetic engineering bedoelen we het invoeren van sequenties DNA in het gastheer DNA op diverse wijzen. mRNA alleen kan dat niet. Het algemenee probleem van mRNA was net dat het snel wordt afgebroken door ribonucleases, die daarvoor dienen.

 mRNA vaccines zijn voordien getest in mensen, voor vier infectieziekten: rabies, influenza, cytomegalovirus en Zika. De covid mRNA vaccins zijn getest door Pfizer op een 43500 mensen (de helft kreeg een placebo), en door Moderna, ook een RNA vaccin, op 30000 mensen. Samen meer dan 36000 mensen hebben dus een covid vaccinprik gekregen. Dat zijn geen triviale aantallen. De ontwikkeling heeft 30 jaar geduurd met dierproeven: het idee is fantastisch, maar niet gemakkelijk uit te voeren omdat RNA onmiddellijk wordt afgebroken door de alomtegenwoordige ribonucleases die zorgen dat mRNA niet blijft eiwitten afdraaien. RNA vaccins bevatten enkel RNA en banale vetten om te zorgen dat het in de cel geraakt zonder onmiddellijk te worden afgebroken. RNA blijft niet aanwezig in de cel: het probleem is net dat het te snel weer wordt afgebroken door de ribonucleases. Onderdeel van de angstzaaierij is het angst aanjagen met onvoorziene problemen op de lange termijn. Je kan de afwezigheid daarvan niet bewijzen op mensen (het is nog nauwelijks gebruikt als vaccin), wel op korter levende dieren. De mRNA zijn nu uitgerold op grote aantallen zonder problemen.

Immuunreacties waren een probleem, die de ontwikkeling van RNA vaccins lang hebben gehinderd. Die zijn nu onder de knie, door modificatie van het mRNA die het immuunsysteem geen aangrijpingspunt meer bieden. Ernstige allergische reacties komen voor, maar zijn waarschijnlijk gericht tegen een ook in medicatie vaak gebruikt lipide dat als “vrachtwagen” het mRNA binnenbrengt in de cel en beschermt tegen te snelle afbraak. Op nu 272000 gevaccineerde mensen in de USA waren er 6 acute allergische reacties. Dat is vergelijkbaar met andere vaccins. De claim dat RNA vaccins auto-immuunziekte kan induceren wordt niet ondersteund door mainstream wetenschap: https://apnews.com/article/fact-checking-afs:Content:9889529642. Dat mRNA op één of andere manier in het lichaam zou kunnen blijven is onzin: mRNA wordt afgebroken door ribonucleases.

 Schetters verwijst naar een ander nieuw type van vaccins dat werkt met een afgezwakt verkoudheidvirus, bvb dat van Johnson en Johnson. Die methode is niet zo nagelnieuw als gesuggereerd en wordt nu succesvol ingezet tegen ebola. Het JnJ vaccin wordt getest op 60000 mensen.

 Schetters beweert dat mensen gewoon immuun zijn. Op basis waarvan, dat zegt hij niet. Het is aan Schetters om dan te verklaren hoe de tweede golf zo intens kan zijn in zoveel landen, bij zo wijd verbreide immuniteit. Ook in België (nog steeds koploper in de wereld) of in Stockholm. Het is die onverwacht hevige tweede golf die de Zweed Tegnell in moeilijkheden heeft gebracht. Hij is daardoor overvallen – zoals overigens zowat alle andere virologen, behalve zij die onafgebroken “wolf” roepen.

 Misschien komt de aap uit de mouw van Schetters als hij het heeft over de traditionele vaccins – hij vermeldt zelfs een vergelijkbaar procedé als de beruchte Pandemrix vaccins, die nooit degelijk zijn getest en in verband werden gebracht met narcolepsie (https://www.fagg.be/nl/news/news_pandemrix_narcolepsie_juillet_2011). Bij succesvolle introductie van de mRNA vaccins belanden de traditionele vaccins in de vuilbak van de geschiedenis. Dat vindt Schetters, die deze ontwikkelt, mogelijk niet plezant.

 Er is nu veel onderzoek naar de sterfte, veroorzaakt door covid-19. Dit is een exponentiële curve die gelijk loopt met de ouderdomssterfte. Op jongere leeftijd is die heel laag, maar niet nul. U loopt het komende levensjaar een risico om te overlijden – kanker, infarct, hersenbloeding zijn de belangrijkste. Bij een infectie door sars-2 lijkt dit sterfterisico te verdubbelen – op eender welke leeftijd. De totale oversterfte in BE is momenteel in de orde van grootte van 20.000 personen – op een verwachte jaarlijkse sterfte van 105000 (dacht ik). Het potentieel is minimum 50.000, maximum een veelvoud hiervan. In heel Europa (ook in Zweden, en dat is nooit anders geweest), werden daarom zware schadelijke maatregelen genomen of ondersteund door democratisch verkozen politici. Je kan het nut daarvan ontkennen, maar niet het feit dat het  zo is. Je kan evenmin ontkennen dat de ICU bedden vol liepen – en dit niet (meer) met mensen uit woonzorgcentra, vernam ik, want die blijven gelukkig in WZC. Je kan niet ontkennen dat in Londen de noodtoestand is uitgeroepen op basis van vollopende ICU.

 Het onderzoek van Pfizer verliep volgens een protocol met op voorhand gedefinieerde eindpunten volgens het principe van een nested case controlstudie. Om het onderzoek snel te kunnen doen verlopen is de definitie van casus “mild”: symptomen plus een positieve PCR test. Schetters herdefinieert dat naar “severe covid-19”. Dat mag, maar is niet conform het studieprotocol. Hij zegt dat het er in totaal 4 waren en besluit daaruit dat het vaccin onvoldoende effectief is. In het NEJM artikel staat 10, 9 in de placebo groep en 1 in de vaccingroep, veel te kleine aantallen maar conform de effectiviteit van 90%. De duur was nu 2 maanden: een specifiek onderzoek naar enkel severe covid-19 zou twee jaar vergen. De studie loopt nog twee jaar – maar dat zou toch een probleem vergen voor onze economie, gezien de lockdowns. De incidentie in de placebogroep bedroeg 0,75% per 2 maanden – in de rustige periode van juli tot begin november, na de eerste en voor de tweede golf.

Wat Schetters juist bedoelt met “weerstand” is niet duidelijk – het lijkt er op dat hij dat begrip gebruikt om aan te duiden dat niet iedereen ziek wordt en dat niet iedereen die ziek wordt, erg ziek wordt. Gelukkig maar. Dat wil helemaal niet zeggen dat deze mensen deel uitmaken van kudde-immuniteit: ze kunnen het virus krijgen en doorgeven. Morbiditeitscijfers zijn moeilijker weer te vinden, de sterftecijfer per infectie staan nu op 0,01% (20-25 jr), 0,1% (40-45 jr), 1% (60-65 jr), 10% (80-85 jr). In een populatie varieert het gemiddelde dus tussen 0,3% (jonge bevolkingen), 0,6% (China), 1,6% (verouderende Europese bevolkingen). In BE staan we nu bij een oversterfte van 20.000 doden, en nog heel ver van herd immunity.

 Schetters schuift heel veel verantwoordelijkheid in de schoenen van de minister van volksgezondheid. Dit vaccin is (provisioneel) goedgekeurd door FDA, EMA en het Britse HRMA (hoog aangeschreven). Hij suggereert dat deze organisaties gevuld zijn met onverantwoordelijke deskundigen die niet weten waar ze mee bezig zijn, dit op basis van een speculatie (lange termijnscomplicaties) die dertig jaar ontwikkeling blijkbaar negeert.

Het wordt helemaal te gek wanneer Schetters overschakelt op ivermectine, het allerlaatste wondermiddel in de strijd tegen corona. Dat zou best een nuttig product kunnen zijn, te testen in een mum van tijd op een voldoende aantal patiënten, opgenomen op ICU (wat nu ook gebeurt – resultaten komen). In afwachting hiervan is dat de allerlaatste hype in social medialand.

Over griepvaccinatie

Over griepvaccinatie en placebo

Alle Nederlanders moeten placebopillen nemen. Systematisch gebruik van placebo zou de Nederlandse levensverwachting met vijf jaren doen toenemen. Het is aangetoond in meta-analyses van controlebevolkingen van gerandomiseerde studies van hoge kwaliteit dat deelnemers die regelmatig hun placebo nemen, hierdoor een 46% lagere sterfte ervaren dan deelnemers die hun placebo niet of slecht nemen.

Vervang placebo door griepvaccinatie bij ouderen, en u hebt de beschrijving van de hierover beschikbare evidence. U twijfelt vermoedelijk aan de biologische plausibiliteit dat placebo de sterfte kan doen dalen. Maar waarom zou de griepvaccinatie biologisch meer plausibel zijn. Ouderen krijgen potentieel dodelijke longontstekingen van griep, omdat hun weerstand versleten is. Vaccinatie wordt geacht de weerstand tegen griep op te vijzelen, maar bij bejaarden met gedaalde weerstand legt de griepprik de zweep over een stervend paard. Harder gaat dat niet lopen. Als u de observationele studies bekijkt die de weldaden van de griepvaccinatie bezingen, zal u bemerken dat de totale sterfte bij mensen die de griepprik nemen, 30-50% procenten lager is dan zij die die prik niet nemen. Is dat biologische plausibel, voor een ziekte die 4% van de sterfte kan verklaren?

U vermoedt dat mensen die placebo goed nemen, niet vergelijkbaar zijn met mensen die placebo slecht nemen. Observationele epidemiologie als natuurlijk experiment is waardevol: mensen worden vergeleken die toevallig al dan niet zijn blootgesteld aan een agens. Maar we weten al heel lang dat het al dan niet goed nemen van enig medicijn geen toeval is. Dat heet het healthy user effect.  Het verschil in sterfte tussen goede en slechte placebogebruikers is een goede maat van dit effect, omdat placebo zelf inert is. Als u het verschil in sterfte tussen gebruikers en niet-gebruikers van de griepprik vergelijkt met dat van gebruikers en niet-gebruikers van placebo, ontdekt u dat de griepprik niet effectiever is dan placebo.

Enkel goed uitgevoerde gerandomiseerde, gecontroleerde trials zijn in staat om een niet vertekend beeld te geven van het effect van enige gezondheidsinterventie. Die zijn er over griepvaccinatie bij volwassenen. Maar niet bij ouderen.  Nu wil ik wel het effect bij gezonde volwassenen meewegen. De meta-analyse, gepubliceerd in de Lancet Infectious Diseases van 2012, toont dat de griepprik inderdaad beschermt tegen de griep, maar niet erg goed. De griepstammen van het vaccin passen vaak niet goed op de tijdens een epidemie circulerende stam. De griepincidentie in de gevaccineerde bevolking was 1,2%, in de niet gevaccineerde 2.7%. Het number needed to vaccinate was 64. Het is een van de vele geheimen die de officiële gezondheidspromotie graag voor u verbergt.

Het zou onethisch zijn om griepvaccinatie bij ouderen te stoppen? Preventieve medische interventies bij gezonde personen moeten nochtans gebaseerd zijn op solide bewijs. Er is geen bewijs van effectiviteit, er is veel bewijs van systematische bias, manipulatie en misleiding.  De industrie verdient aan de griepprik, wetenschappers en ambtenaren overleven bij het voortbestaan ervan. Hen vragen om advies, is makers van WC-eend vragen om advies over WC-eend. Als arts bent u verplicht patiënten transparant te informeren. Als u de vraag stelt of een cliënt een griepvaccin wil, informeer hem dan volgens de state of the art van evidence based medicine. U moet 64 gezonde volwassenen prikken om één griepaanval te voorkomen. Als u jaarlijks uw griepprik neemt gedurende uw hele volwassen leven (18-65), hebt u één kans op twee dat een of meer griepaanvallen worden voorkomen. U hebt één kans op twee dat u enkel last hebt van de (doorgaans milde) bijwerkingen. Als u ouder dan 65 bent, is er geen bewijs dat de griepprik eender wat voorkomt. 

Het wordt dan rustig in de herfst.

Verdere lectuur:

Osterholm MT, Kelley NS, Sommer A, Belongia EA. Efficacy and effectiveness of influenza vaccines: a systematic review and meta-analysis. Lancet Infect Dis 2012; 12: 36–44. De geciteerde review in het artikel.

Demicheli V, Jefferson T, Al-Ansary LA, Ferroni E, Rivetti A, Di Pietrantonj C. Vaccines for preventing influenza in healthy adults. Cochrane Database of Systematic Reviews 2014, Issue 3. Art. No.: CD001269. DOI: 10.1002/14651858.CD001269.pub5. Cochrane review: is nog iets kritischer.

Thomas RE, Jefferson T, Lasserson TJ. Influenza vaccination for healthcare workers who care for people aged 60 or older living in long-term care institutions. Cochrane Database of Systematic Reviews 2016, Issue 6. Art. No.: CD005187. DOI: 10.1002/14651858.CD005187.pub5. Voor wie geïnteresseerd is in het nut van griepvaccinatie van verzorgend personeel. “This review does not provide reasonable evidence to support the vaccination of healthcare workers to prevent influenza in those aged 60 years or older resident in Long Term Care Institutes.”

Simpson SH, Dean T, Eurich DT, Majumdar SR, Padwal RS, Tsuyuki RT, Varney J, Johnson JA. A meta-analysis of the association between adherence to drug therapy and mortality. BMJ, doi:10.1136/bmj.38875.675486.55 (published 21 June 2006) Bevat onder andere de vergelijking tussen mensen die goed of slecht placebo nemen

Bonneux L. De grieppandemie: verwachtingen. Demos, Jaargang 25, Augustus 2009. Pag 1. Achtergrondartikel over de griepepidemiologie

Bijl D. Werkzaamheid en effectiviteit van influenzavaccinatie. Geneesmiddelenbulletin 2011; 45: 109-117. Kritisch overzichtsartikel over de influenzavaccinatie.